11 listopada- Narodowe Święto Niepodległości
Narodowe Święto Niepodległości – polskie święto państwowe obchodzone 11 listopada dla upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918, po 123 latach zaborów (1795–1918); święto zostało ustanowione w 1937, od 1939 nie było obchodzone, przywrócono je w okresie transformacji systemowej w 1989; jest dniem wolny od pracy.
Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym. Wybór 11 listopada uzasadnić można zbiegiem wydarzeń w Polsce z zakończeniem I wojny światowej dzięki zawarciu rozejmu w Copiegne 11 listopada 1918, pieczętującego ostateczną klęskę Niemiec. Dzień wcześniej przybył do Warszawy Józef Piłsudski. W tych dwóch dniach, 10 i 11 listopada 1918, naród polski uświadomił sobie w pełni odzyskanie niepodległości, a nastrój głębokiego wzruszenia i entuzjazmu ogarnął kraj. Jędrzej Moraczewski opisał to słowami: ,,Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w
tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony. Nie ma „ich”.
Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos?
To nic. Będzie dobrze. Wszystko będzie, bo jesteśmy wolni od pijawek,
złodziei, rabusiów, od czapki z bączkiem, będziemy sami sobą rządzili.
(...) Cztery pokolenia nadaremno na tę chwilę czekały, piąte doczekało.
(...)''.
W latach 1919–1936 rocznice odzyskania niepodległości świętowano w
Warszawie jako uroczystości o charakterze wojskowym. Organizowano je
zazwyczaj w pierwszą niedzielę po 11 listopada. W 1919 roku nie było
sprzyjającej sytuacji by uczcić rocznicę odzyskania niepodległości,
ponieważ trwały jeszcze wojny o granice Rzeczypospolitej. Pierwszy raz w
pełni uroczyście upamiętniono odzyskanie niepodległości 14 listopada
1920. Tego dnia uhonorowano Józefa Piłsudskiego jako zwycięskiego Wodza
Naczelnego w wojnie polsko-bolszewickiej wręczając mu
buławę marszałkowską.
Po przewrocie majowym w 1926 obchody kolejnych rocznic były uroczystościami ściśle wojskowymi. W tym samym roku 8 listopada Józef Piłsudzki jako prezes ministrów
wydał okólnik ustanawiający ten dzień wolnym od pracy dla urzędników
państwowych. Odtąd w tym dniu na placu Saskim w Warszawie Piłsudski
dokonywał przeglądu pododdziałów, a następnie odbierał defiladę (po raz
ostatni w 1934 roku). W 1928 roku plac Saski w stolicy nazwano placem marszałka Józefa Piłsudskiego, a cztery lata później Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ustanowił ten dzień wolnym od nauki. Rozporządzeniem Prezydenta RP z dn. 29 października 1930 ustanowiono odznaczenie państwowe
Krzyż i Medal Niepodległości dla osób czynnie zasłużonych dla niepodległości Polski. 11 listopada 1932 odsłonięto Pomnik Lotnika w Warszawie. Rangę święta państwowego nadano Świętu Niepodległości dopiero ustawą z dn. 23 kwietnia 1937. Miało ono łączyć odzyskanie suwerenności
państwowej z zakończeniem I wojny światowej upamiętniać Józefa
Piłsudskiego. Do czasu wybuchu II wojny światowej obchody państwowe
odbyły się dwa razy: w 1937 i 1938; w 1937 uświetniono je odsłonięciem
pomnika gen. Józefa Sowińskiego.
Podczas okupacji niemieckiej w latach 1939–1945
jawne świętowanie polskich świąt państwowych było niemożliwe.
Organizatorzy przygotowywanych konspiracyjnie obchodów rocznicy 11
listopada, głównie w ramach małego sabotażu,
byli narażeni na dotkliwe represje. Jednak mimo to pamięć o Święcie
Niepodległości starano się podtrzymywać. W dniach poprzedzających 11
listopada na murach, ogrodzeniach, płytach chodnikowych pojawiały się
afisze, ulotki i napisy „Polska żyje”, „Polska zwycięży”, „Polska
walczy”, „Jeszcze Polska nie zginęła”, „11.XI.1918” itp., a od 1942 roku
także znak Polski Walczącej.
Częstokroć pomniki przystrajano biało-czerwonymi kwiatami i
proporczykami, a w miejscach o trwałej symbolice narodowej mocowano
flagę narodową. Również w prasie konspiracyjnej, głównie w „Biuletynie Informacyjnym” podziemnej Armii Krajowej, zamieszczano artykuły przypominające o Święcie Niepodległości.
W 1945 ustanowiono Narodowe Święto Odrodzenia Polski, obchodzone 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN, i jednocześnie zniesiono Święto Niepodległości. W okresie PRL
obchody rocznicy odzyskania niepodległości w dniu 11 listopada
organizowane były nielegalnie przez środowiska niepodległościowe w tym
piłsudczykowskie. Organizatorzy i uczestnicy tych uroczystości często
byli represjonowani przez ówczesne władze państwowe. Wyjątek stanowiły
lata 1980–1981, kiedy za sprawą działalności związku zawodowego „Solidarność” przywrócono Świętu Niepodległości należne miejsce w świadomości społecznej.
Święto Niepodległości w dniu 11 listopada zostało przywrócone przez Sejm PRL ustawą z 15 lutego
1989 pod nazwą „Narodowe Święto Niepodległości”.
Starajmy się brać czynny udział w obchodach Święta Niepodległości, aby okazać wdzięczność tym, którzy walczyli w obronie naszej wolnej ojczyzny.
JULIA ŚWITEK
